जनकपुरधाम । मधेश प्रदेश सरकारका स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री सत्रुधन प्रसाद सिंहले मुक्त हरवाचरवाको तथ्याकं संकलन, प्रमाणीकरण र परिचयपत्र बितरण गरि एकिकृत प्याकेज मार्फत उनीहरुको न्यायीक पुनःस्थापनाका लागि सरकार प्रतिबद्ध रहेको बताउनु भयो । मुक्त हरवचरवाको न्यायिक पुनःस्र्थापना हाम्रो सरोकार, शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी र सामाजिक सुरक्षा हाम्रो अधिकार, भन्ने मुल नाराका साथ जनकपुरमा सम्पन्न दोश्रो हरवाचरवा मुक्ति दिवशको अवसरमा मन्त्री सिंहले उक्त कुरा बताउनु भयो । कार्यक्रममा प्रमुख अतिथी समेत रहेका मन्त्री सिंहले नागरिकहरु आफनो अधिकार प्रति सचेत र जागरुक भए सामन्तबाद स्वतः उन्मुलन हुने बताउने भयो । उहाँले मधेशप्रदेश सरकारको निति तथा कार्यक्रम र बजेट मार्फत मुक्त हरवाचरवाको न्यायिक पुनस्र्थापना गरिने कुरामा आफु निरन्तर लागि रहने बताउनु भयो ।
राष्ट्रिय हरवाचरवा अधिकार मञ्चले आयोजना गरेको दोश्रो मुक्ति दिवशका सन्दर्भमा जनकपुरको मुरलीचोकबाट बृहत र्रयाली शुरु भई नेपालबार एसोशियसनको सभाहलमा “मुक्त हरवाचरवाको बर्तमान अवस्था र उनीहरुको न्यायोचित पुनस्र्थापनाबारे निति निर्माता र सरोकारवालासंग निति संवाद” कार्यक्रममा परिणत भएको थियो ।
राष्ट्रिय हरवाचरवा अधिकार मञ्चका महासचिव लागिन्द्र सदाले मुक्तिको घोषणा भएको २ बर्ष वितिसक्दा समेत नेपाल सरकारले पुनःस्थापनाको कुनै कार्य अघि नबढाएको गुनासो गर्नुभयो । कोषाध्यक्ष राजवती मण्डलले मुक्तिको घोषणासंगै नेपाल सरकारले प्रतिबद्धता जाहेर गरेको लगत संकलन, सत्यापन, परिचय पत्र वितरण, पुनःस्थापना, सामाजिक विभेदको अन्त्य, मर्यादित जीवन, सामाजिक सशक्तिकरण, समावेशीकरण, शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी तथा सामाजिक सुरक्षाका मुद्दाहरु अहिलेसम्म शुरु हुन नसकेको कुरा औल्याउनु भयो ।
मधेशप्रदेश सरकार भूमि ब्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयका शाखा अधिकृत खिलराज परियारले मन्त्रालयको अगुवाईमा निर्माण भएको “हरवाचरवा तथ्याकं संकलन, प्रमाणीकरण र परिचयपत्र बितरण सम्बन्धी कार्यबिधी” को प्रभावकारी कार्यान्वयन मार्फत मुक्त हरवाचरवाको न्यायिक पुनस्र्थापनामा जोड दिनुपर्ने कुरा औल्याउनु भयो ।
उक्त अवसरमा द फ्रिडम फण्डका जनवकालत सल्लाहकार ब्रहमदेव राम, राष्ट्रिय हरवाचरवा अधिकार मञ्चका केन्द्रीय सदस्य शिव सदा, जिल्ला हरवाचरवा अधिकार मञ्च महोत्तरीका अध्यक्ष साबित्री सदा, जिल्ला हरवाचरवा अधिकार पर्साका अध्यक्ष अमरदेव पासवान, दलित जनप्रतिनिधी सञ्जालका प्रदेश सचिव राजेश सक्सेना पाशवान, मानवअधिकारकर्मी बिनोद महरा, जनचेतना दलित संगमका अध्यक्ष रामलखन राम, श्रीपुराज सामुदायिक बिकास केन्द्र सप्तरीका अध्यक्ष चतुरनारायण चौधरी लगायतले आ आफनो बिचार ब्यक्त गर्नुभयो ।
नेपालको संबैधानिक प्रावधान अनुसार मिति २०७९ श्रावण २ गते सम्माननीय पुर्व प्रधानमन्त्री शेर बहादुर देउवाज्यूले नेपाल सरकारका माननीय मन्त्रीहरू, माननीय साँसदहरु, मन्त्रालयका सचिवहरु, संवैधानिक आयोगका प्रमुख तथा प्रतिनीधिहरु, उच्च पदस्थ कर्मचारीहरुसहित हलिया, कमैया, कम्लरी तथा हरवाचरवा आन्दोलनका अगुवाहरुको उपस्थिति रहेको एक भव्य समारोहकाबीच अनुचित ऋणको खारेजीसहित पूर्वी तराईका बारा देखि सुनसरी सम्मका ९ जिल्लाहरुमा रहेका करिव १ लाख भन्दा बढी हरवाचरवाहरुको मुक्तिको घोषणा गर्नु भएको थियो । हरवाचरवाको मुक्तिको घोषणासँगै नेपालमा सामन्तवादका अवशेषका रुपमा रहेको प्रथाहरु औपचारिक रुपमा अन्त्य भएका थियो भने नेपाल बधुँवाप्रथा मुक्त राष्ट्र भएको थियो ।
राष्ट्रिय हरवाचरवा अधिकार मञ्चका केन्द्रीय अध्यक्ष दशनलाल मण्डलको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा उपाध्यक्ष श्रीप्रसाद सदाले स्वागत मन्तब्य ब्यक्त गर्नु भएको थियो । राष्ट्रिय दलित नेटवर्क, नेपालका जिल्ला हरवाचरवा एक्टीभिष्ट ममता बिश्वकर्माले सञ्चालन गर्नु भएको कार्यक्रममा अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (ईन्सेक) मधेश प्रदेश प्रमुख राजु पाशवानले “मुक्त हरवाचरवाको बर्तमान अवस्था र न्यायोचित पुनःस्र्थापना” सम्बन्धी कार्यपत्र प्रस्तुत गर्नु भयो ।
